Wereldbeeld en spiritualiteit
De Yawanawá zijn gemeenschappen die voor honderd procent afhankelijk zijn van de natuur. Zoals ze zelf zeggen: “Wij leven van de jacht, de visserij en we maken onze eigen huizen en vervoermiddelen. Onze relatie is er een van respect, harmonie en wederkerigheid. “Want wat we van de aarde nemen, geven we terug” – Tashka Yawanawá, jonge leider van een Yawanawá-dorp.
“Wij, de inheemse volkeren die in de jungle leven, staan in voortdurende verbinding met spiritualiteit, omdat de manifestatie van de Schepper de natuur zelf is. Dus luisteren en kijken we elke dag. Wij staan volledig in contact met spiritualiteit. We hebben een ceremonie die is als een bedankje aan Moeder Aarde voor alles wat ze ons heeft gegeven. We zingen onze liedjes en laten ons gezicht beschilderen,” voegt Tashka toe.
Al hun activiteiten, hun sociale en economische structuur, zijn ingebed in een spirituele visie die volledig gerelateerd is aan de Jungle. “Ons land is ons thuis, onze vriend en onze kameraad. We respecteren ons land enorm en we hebben de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen.” Zegt een jonge Yawanawá.
Samen met de overige inheemse volkeren in het Amazonegebied zijn zij verantwoordelijk voor de zorg voor de longen van de aarde: de Amazone. Om deze reden onderhouden ze een band van verbondenheid en harmonie met de jungle. Dit is terug te zien in hun kleding, hoofdtooien gemaakt van veren van ara’s en harpijen, en in hun tatoeages met verschillende pigmenten die patronen van de jungle of de machtige dieren daar nabootsen. Ook in hun manier van bouwen en boeren respecteren ze altijd de omgeving waarin ze leven en integreren ze zich daarin als een levend wezen in hun ecosysteem.
Wanneer ze hun wereldbeeld uitleggen, praten ze over “wakán”, wat ze vertalen als “ziel” of “schaduw”. “Wakán” vormt de levenskracht van levende wezens; mensen, dieren en planten. We kunnen dus stellen dat de Yawanawá, net als de meeste inheemse volkeren, een animistisch wereldbeeld hebben.
Het is moeilijk te zeggen of dit een oorspronkelijk idee is, of dat het misschien beïnvloed is door bijna drie eeuwen onderwerping aan het katholicisme.
Op dezelfde manier verlenen ze sommige entiteiten buitengewone krachten, waardoor ze de maan, de zon, de sterren, de regen, de slang en de jaguar vergoddelijken; altijd geregeerd door de alomtegenwoordige kracht van Moeder Jungle, de “Floresta”.
Voor de Yawanawá zijn dromen van groot belang; ze zijn tekenen die ons vertellen hoe we moeten handelen. Het komt vaak voor dat zeer belangrijke beslissingen worden genomen op basis van de ‘visionaire’ dromen van een lid van de stam (vooral als het de sjamaan betreft).
In een TED-talk beschrijft een jongeman van het Yawanawá-volk de visie van zijn volk op heilige medicijnen: “Wij gebruiken heilige planten tijdens ceremonies om met het bos te communiceren. Met ayahuasca kun je zien hoe het leven is, te beginnen bij jezelf. Je kunt een glimp opvangen van je geest, begrijpen waarom je op deze wereld bent gekomen. Maar om dat te doen is het niet genoeg om deze drank te drinken, je moet er ook in geloven.” En hij voegt toe: “Wanneer een sjamaan op zoek gaat naar een plant om iemand te genezen, zegt hij eerst tegen de plant: Ik ga je gebruiken om mijn volk te genezen. Als hij dat niet zou zeggen, zou het op zichzelf geen effect hebben.”
De Yawanawá zijn eeuwenoude experts in de bereiding en het gebruik van ayahuasca, een hallucinogene drank die wordt gemaakt van een aftreksel van twee planten die alleen in het Amazonegebied groeien. Het is een van de krachtigste traditionele medicijnen van de volkeren in het Amazonegebied.
De jongeman vervolgt: ‘Sinds de oudheid gebruiken we rumê (een soort snuiftabak gemaakt van de bast van de tsunú-boom) als onderdeel van onze traditie en cultuur.’ Normaal gesproken gebruiken we rumê tijdens onze heilige ceremonies met ayahuasca, wat we Uni noemen.”
Bira Yawanawá
Biraci Brasil Nixiwaká, bij iedereen bekend als Bira, is een zestiger en een politiek en spiritueel leider van de Yawanawá, opperhoofd van het Heilige Dorp. Hij is een iconisch figuur, niet alleen voor alle leden van de stam, maar ook voor de inheemse beweging in zijn land.
Op 18-jarige leeftijd raakte Bira betrokken bij een politieke en sociale strijd voor het behoud van het grondgebied en de cultuur. Hij verdreef rubbertappers en missionarissen uit zijn gebieden.
Bira vertelt ons over zijn spirituele visie op de jungle: “Net zoals christenen de Bijbel hebben en moslims de Koran, is dat bos voor de inheemse volkeren, de mensen van de jungle, de inheemse bevolking, onze heilige Bijbel.”
Bira gaf toe dat hij de wetenschap bewondert en dat hij het Westen waardeert vanwege de vooruitgang in ontwikkeling en de nieuwe technologieën. Maar als het gaat om heilige planten en de kennis die de natuur biedt, zijn zij de autoriteiten. Zij leven al duizenden jaren in het grootste tropische regenwoud ter wereld.
“Wij, de inheemse volkeren… spreken de taal van vogels, van bomen, van vissen. Wij kennen de medicinale planten, de heilige planten. Wij kennen de namen van die planten. We zouden dat voor de mensheid kunnen vertalen.”
Bira zegt dat hij weet dat het kapitalistische systeem niet zal stoppen, dat steden zich zullen blijven ontwikkelen en groeien, en dat daarmee ook nieuwe behoeften zullen ontstaan. “We moeten iets bouwen dat parallel loopt aan dat systeem, maar zonder het andere uit te sluiten. Het is mogelijk om technologie te gebruiken, deel te nemen aan de economie en tegelijkertijd het bos te behouden. “Behoud onze cultuur en leef in vrede in het dorp.” De taak van de volkeren in het Amazonegebied om het bos te beschermen is van fundamenteel belang voor de mensheid.
In die zin zijn de Yawanawá, en dan met name de sjamanen die de hele wereld hebben rondgereisd, heel goed op de hoogte van de levenswijze in de westerse landen. Ze zeggen dat de geesten in Europa slapen. Daarom wordt er veel gesproken over ontwaken: volgens het Yawanawá-wereldbeeld zijn wij mensen verantwoordelijk voor het ontwaken van de geesten, voor het ontwaken van elkaar.
Daarom hebben ze het tot hun missie gemaakt om hun eigen medicijn met de westerse wereld te delen. Hun ceremonies lijken in de westerse wereld misschien heel groots, maar het is hun manier om meer mensen de kans te geven om zich te herinneren, hun eigen geest te vinden en te ontwaken.
“Ik denk dat de westerse wereld misschien van ons kan leren om een harmonieuzer leven te leiden in vrede met onze omgeving, door de kennis van de Yawanawá te combineren met westerse ideeën.” -Bira.
